Filiał w Wieliczce

Filiał w Wieliczce parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Krakowie św. Marcina
zaprasza na nabożeństwa (wg planu nabożeństw) ul. Gdowska 41.
Oprócz nabożeństw odbywają się Spotkania Biblijne w każdą czwartek o godzinie 17:00.

Krótki zarys dziejów zboru ewangelickiego w Wieliczce i w Lednicy niemieckiej

I. Zbór

1556 r. – Pierwsze ewangelickie kazanie w Wieliczce wygłosił Wawrzyniec Niezgoda (Laurentius Discordia, z Przasnysza). Był nadwornym kaznodzieją Zygmunta Augusta.

1559 r. – Pierwszy zbór ewangelicki powstaje jako filiał zboru w Krakowie. Został założony przez żupnika (urzędnik zarządzający rejonem górniczym w imieniu posiadacza zwierzchnich praw do górnictwa) krakowskiego i ówczesnego burgrabię (późniejszego podskarbego koronnego), Hieronima Bużeńskiego, przychylny myśli reformacji szwajcarskiej. Filiałem opiekował się diakon krakowski, Stanisław Wiśniowski.

1560 r. – Stanisław Wiśniowski zostaje pierwszym księdzem samodzielnego zboru w Wieliczce. Już od 1556 r. uczestniczył w licznych synodach ewangelickich.

1562 r. – ks. Stanisław Wiśniowski podpisuje wyznanie wiary zboru Małopolskiego na synodzie ewangelickim w Pińczowie. Jednakże równocześnie uczestniczy już w synodach ariańskich.

1563 r. – ks. Stanisław Wiśniowski podpisuje uchwalenia synodu ariańskiego, przechodząc oficjalnie na stronę antytrynitarzy jako zwolennik dyteizmu Stanisława Farnowskiego. Na tym kończy się historia pierwszego zboru w Wieliczce.

II. Zbór (Lednica niemiecka)

1772 r. – W pierwszym rozbiorze Polski Galicja staje się częścią Monarchii Austro-Węgierskiej.

1781 r. – Nadanie Patentu Tolerancyjnego przez cesarza Józefa II, pozwala na przemieszczanie się ludności wyznania augsburskiego i helweckiego na ziemie Austro-Węgier. Korzystne prawa zachęcały ludność protestancką.

1782-1785 r. – Po nadaniu drugiego patentu dotyczącego warunków osiedlenia, rozpoczyna się okres kolonizacji józefińskiej. Niemieccy rolnicy i rzemieślnicy napływają na ziemię galicką.

1784 r. – Założenie kolonii Lednicy niemieckiej koło Wieliczki. Osiedlenie się ewangelickich kolonistów z Nadrehnii (z okolicy Moguncjii i Trewiru). Miejscowość jest pod opieką duchownych z parafii w Wiatowicach i w Podgórzu.

1833 r. – Po likwidacji parafii w Podgórzu i zamknięciu tamtejszego domu modlitwy, parafianie w Wieliczce starają się o możliwość wybudowania budynku szkolnego w Lednicy. Prawdopodobnie nie udało się zrealizować tych planów. Lednica jest odtąd filiałem parafii w Nowym Gawłowie.

1843 r. Koloniści otwierają pierwszą szkołę ewangelicką.

1869 r. – Pod opieką parafii w Nowym Gawłowie sytuacja w Lednicy staje się coraz gorsza, filiał jest zaniedbany. Sytuacja filiału jest na granicy funkcjonowania. Opis z tego roku mówi:
zamiast wówczas 15 gospodarstw zostało tylko 7
koszty utrzymania szkoły były dla kolonistów nie do zniesienia
w roku odbywają się tylko dwa nabożeństwa z kazaniem
funkcje duchownego tj. chrzest, pogrzeb pełnią księża rzymsko-katoliccy z Wieliczki.
1872 r. – Wieliczka staje się filiałem parafii w Krakowie. Wierni mają nadzieję na poprawę sytuacji.

1890 r. – Podczas spisu ludności mieszkańcy Lednicy uznają za swój język potoczny język polski.

1904 r. – Ewangelicy w Lednicy obchodzą uroczyste poświęcenie „nowo wybudowanej polskiej ewangelickiej szkoły ludowej”.

1910 r. – Szkoła ewangelicka (jednoklasowa) staje się publiczną. Pensja nauczyciela, dotychczas wynosiła 1000 Koron austriackich, teraz wzrosła o 770 Koron.

1940 r. – Członkowie filiału wielickiego zostali wezwani do podpisania Volkslisty. Kobiety ze zboru udały się do sekretarza generalnego gubernatora, by oświadczyć, że one i ich rodziny stały się częścią narodu polskiego. Po wojnie zbór był prześladowany.