O kościele ewangelickim św. Marcina
Kościół św. Marcina fundowany karmelitankom bosym został zbudowany w latach 1637-40 w stylu wczesnego baroku według projektu Jana Trevano. Stanął w miejsce poprzedniego. Fundamenty kościoła sięgają prawdopodobnie XII wieku.
Dnia 9 października 1787 roku z polecenia władz kościelnych zakonnice przeniosły się do podobnego klasztoru na Wesołej (dziś ulica Kopernika), a kościół zamkniętoi wystawiono na sprzedaż. Po prawie trzydziestu latach od jego opuszczenia staraniem głównie prof. J. S. Bandtkiego Senat Rzeczpospolitej Krakowskiej decyzją z 27 lipca 1816 roku przekazał były kościół św. Marcina ewangelikom krakowskim. Była to naprawa krzywdy wyrządzonej w przeszłości, kiedy trzykrotnie niszczono im ich kościół przy ulicy św. Jana.
Ołtarz, który w kościele ewangelickim pełni wyłącznie rolę stołu komunijnego, o cechach klasycystycznych pochodzi z 1870 r. [zdjęcie nr 5 – autor Bogumił Godfrejów]. W retabulum obraz przedstawiający Uciszenie burzy na morzu namalowany przez Henryka Siemiradzkiego w 1882 r. Powyżej krucyfiks drewniany gotycki z około 1370 r. W tle krzyża witraż z okresu międzywojennego projektu Adama Ciompy przedstawiający upadek w grzech (z lewej strony) i wylanie Ducha Świętego (z prawej). Wewnątrz kościoła znajdują się płyty poświęcone pamięci dwóch duszpasterzy ks. prof. dr. Wiktora Niemczyka późniejszego rektora Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie i ks. seniora Karola B. Kubisza odsłonięte w 1982 r. Wewnątrz znajduje się też płaskorzeźba Mikołaja Reja według projektu prof. Jana Raszki z 1921 r. Tu znajdowały się również płyty zasłużonych członków Kościoła i społeczeństwa Krakowa, m. in. rektorów Uniwersytetu Jagiellońskiego Fryderyka Skobla i Ludwika Teichmanna oraz etnografa Oskara Kolberga.
We wnętrzu kościoła, przygotowanym do nabożeństwa, zwracają jeszcze uwagę wyposażenia związane z nabożeństwem: na stole komunijnym znajduje się krucyfiks, przed nim położone jest Pismo Święte, a obok naczynia komunijne. Na tablicach zamieszczone się numery pieśni śpiewanych podczas nabożeństwa (po numerze pieśni wstępnej następuje numer introitu – słów Psalmów przeznaczonych na poszczególne niedziele i święta, rozpoczynające dialog duszpasterza ze zborem). Przed stołem komunijnym znajduje się chrzcielnica uwieńczona postacią Jezusa Chrystusa poddającego się chrztowi Jana Chrzciciela. Nad chrzcielnicą umieszczona jest ambona.
Napis nad wejściem do kościoła: frustra vivit, qui nemini prodest (na próżno żyje, kto nikomu nie przynosi pożytku).
Tekst – ks. Roman Mikler
